یاتاقان یک قطعه‌ی مهم و پرکاربرد خودرو می‌باشد. جالب است بدانید که این قطعه به سبب نام جالبی که دارد در گفتگوهای محاوره‌ای نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد، مثلا می‌گویند فلانی یاتاقان زده. این تکه کلام‌ ریشه در مشکلات و خرابی یاتاقان خودرو دارد. در ادامه بیشتر به بررسی این قطعه خواهیم پرداخت.

یاتاقان خودرو چیست؟

زمانی که موتور روشن می‌گردد، پیستون‌ها شروع به حرکت می‌کنند. حرکت پیستون‌ها خطی است لذا نمی‌توانند چرخ فلایویل را به حرکت درآورند. در عوض پیستون‌ها میل لنگ را می‌چرخانند تا در نهایت ماشین حرکت کند. از همین رو میل لنگ باید به سیلندر موتور بسیار نزدیک شود. یاتاقان از آسیب قطعات هنگام این نزدیکی جلوگیری می‌کند.

بیرینگ نام انگلیسی یاتاقان است. این کلمه علاوه بر یاتاقان به معنی تحمل کردن هم می‌باشد. در واقع این قطعه یک نیم حلقه‌ی میانجی بین میل لنگ و شاتون و میل لنگ و سیلندر است. یاتاقان‌ها با هدف روان‌سازی حرکت این قطعات (میل لنگ، شاتون و سیلندر) بر یکدیگر و تحمل اصطکاک میان آن‌ها نصب می‌شوند.

وظیفه‌ی یاتاقان خودرو

با توجه به مطلب قبل معمولا چیستی یک قطعه وابسته به وظیفه‌ی آن است. به طور کلی می‌توان سه کار اصلی زیر را به یاتاقان خودرو نسبت داد:

• ممانعت از برخورد پیستون و میل لنگ، کاهش اصطکاک میان آن‌ها و در نتیجه افزایش طول عمر این قطعات
• ممانعت از برخورد شاتون و میل لنگ، کاهش اصطکاک میان آن‌ها و در نتیجه افزایش طول عمر این قطعات
• کنترل و روان‌سازی حرکت این قطعات و جلوگیری از لقی میل لنگ و شاتون

انواع یاتاقان خودرو

یاتاقان‌ها با توجه به ساختار و عملکردی که دارند به چهار نوع اصلی تقسیم می‌شوند:

یاتاقان ثابت

یاتاقان ثابت همچون تکیه‌گاه برای میل لنگ است و ضمن اتصال به محور ثابت لقی آن را از بین می‌برند. لقی میل لنگ به این موضوع اشاره دارد که قطعه مذکور علاوه بر حرکت چرخشی به حرکت رفت و برگشتی هم علاقه دارد که یاتاقان ثابت، این تمایل میل لنگ را مهار می‌نماید.

یاتاقان غلتشی

یاتاقانی که بین شاتون و میل لنگ قرار می‌گیرد باید متحرک باشد تا به خوبی ضربات احتمالی میان این دو قطعه را مهار نماید. این بیرینگ شبیه یاتاقان شاتون می‌باشد اما میل لنگ در آن آزاد است. یاتاقان‌های متحرک فاقد سوراخ هستند و فقط شیار دارند.

یاتاقان لغزشی

یاتاقان لغزشی به نوعی محافظ حرکات می‌باشد و مواد آن روی یکدیگر قرار دارند.

عیب‌یابی یاتاقان ماشین

یاتاقان خودرو با روغن در ارتباط است. اگر بنا به هر دلیلی لایه روغن از بین برود قطعات متحرک فلزی با یکدیگر برخورد می‌کنند و حرکت روان آن‌ها از بین خواهد رفت. این مشکل در دانش فنی یاتاقان زدن نام دارد. اما زمانی که این اصطلاح برای شخصی به کار می‌رود یعنی فرد مورد نظر تفکر روان خود را از دست داده و قاطی کرده است!

دلایل خرابی یاتاقان

• خرابی پمپ روغن
• تمام شدن آب موتور
• سوختن واشر سر سیلندر و به طور کلی داغ شدن بیش از حد موتور
• کهنه بودن روغن موتور
• کثیف بودن فیلتر روغن و در نتیجه کثیف شدن روغن موتور
• رانندگی با سرعت زیاد (محدود قرمز دور موتور)
• خوردگی یاتاقان‌های غلتشی
• استفاده از روغن موتور بی‌کیفیت
• حرکت و لقی شاتون
• اخلاط آب و روغن

خرابی یاتاقان خودرو چه نشانه‌هایی دارد؟

در صورتی که این نشانه‌ها را در ماشین دیدید احتمالا یاتاقان خودرو دچار مشکل شده است:

شنیدن صدای تق تق

صدای تق تق را خیلی از قطعات می‌توانند ایجاد کنند. تق تق ناشی از یاتاقان خودرو بیشتر در سرعت‌های بالا و هنگام شتاب گیری (یعنی دور موتورهای بالای 1200 دور در دقیقه) شنیده می‌شود. البته هر نوع صدای تق تقی را جدی بگیرید چرا که این صدا یعنی دو جسم فلزی در حال برخورد با یکدیگرند. در نتیجه پس از مدتی آسیب‌های شدیدی ایجاد خواهد شد.

قفل شدن موتور

زمانی که اصطکاک قطعات بیش از حد بالا برود موتور از همان اول روشن نمی‌شود.

روشن شدن چراغ موتور

اگر ماشینتان خیلی فهیم و هوشمند باشد از طریق روشن کردن چراغ موتور به شما اطلاع می‌دهد که مشکلی در موتور وجود دارد که باید در اسرع وقت آن را حل کنید.

یاتاقان خسته چیست؟

یکی از معضلات رایج یاتاقان خودرو خستگی آن می‌باشد. لایه خارجی یاتاقان از فلز سخت و لایه درونی آن از فلز نرم تشکیل شده است. زمانی که فلز خارجی پوسته‌پوسته می‌شود یاتاقان خسته است و باید تعویض گردد.